Εμβολιασμοί Ενηλίκων. Ποια εμβόλια προτείνονται για τους ενήλικες σύμφωνα με το Ελληνικό Εμβολιαστικό Πρόγραμμα;

Εισαγωγή

Οι εμβολιασμοί αποτελούν την πιο αποτελεσματική προληπτική παρέμβαση δημόσιας υγείας. Στην εποχή μας, αποτελεσματικά και ασφαλή εμβόλια προλαμβάνουν τη νόσηση έναντι μεγάλου αριθμού σοβαρών παθήσεων σώζοντας κάθε χρόνο εκατομμύρια ανθρώπους από ασθένειες, αναπηρία και θάνατο.
Στο πρόγραμμα των εμβολιασμών στη χώρα μας προτείνονται συγκεκριμένα εμβόλια κυρίως με ηλικιακά κριτήρια, για συγκεκριμένες παθήσεις και χρόνια νοσήματα τα οποία θέτουν τα άτομα σε αυξημένο κίνδυνο για νόσηση. Εκτός από τις ευπαθείς ομάδες λόγω χρόνιων παθήσεων, στη σύσταση συγκεκριμένων εμβολίων συμπεριλαμβάνονται και άλλες ενδείξεις όπως το επάγγελμα κάποιου το οποίο μπορεί να τον θέσει σε αυξημένο κίνδυνο για νόσηση, η ύπαρξη στο στενό οικογενειακό περιβάλλον ευπαθή ατόμων (έγκυες, βρέφη, ανοσοκατασταλμένοι, μεταμοσχευμένοι) καθώς και άλλοι κοινωνικοί παράγοντες.
Το συγκεκριμένο άρθρο θα εστιαστεί στα προτεινόμενα εμβόλια κυρίως με βάση ηλικιακά κριτήρια. Δεν θα συζητηθούν τα εμβόλια τα οποία συνιστώνται σε ενήλικες με συνοδές ιατρικές καταστάσεις (ομάδες αυξημένου κινδύνου) ή άλλες ενδείξεις.

Ποια είναι τα εμβόλια τα οποία προτείνονται για τους ενήλικες άνω των 18 ετών στην Ελλάδα;

• Το Εμβόλιο τετάνου – διφθερίτιδας και ακυτταρικό κοκκύτη (Td/Tdap/Tdap-IPV) συνιστάται σε ενήλικες που έχουν πλήρη εμβολιασμό έναντι του τετάνου κατά την παιδική ηλικία και προτείνεται μία δόση μεταξύ 18 και 25 ετών και μετά μία αναμνηστική δόση ανά δεκαετία. Αξίζει να αναφερθεί ότι σε κάθε εγκυμοσύνη χορηγείται μία δόση εμβολίου Tdap ή Tdap-IPV, κατά προτίμηση από την 27η έως την 36η εβδομάδα κύησης, καθώς και σε ανεμβολίαστες λεχωΐδες, ανεξάρτητα από το διάστημα που μεσολάβησε από προηγούμενο εμβολιασμό τους.
• Το Εμβόλιο ιλαράς – ερυθράς – παρωτίτιδας (MMR). Τα άτομα που γεννήθηκαν πριν το 1970 θεωρούνται άνοσα. Όσοι έχουν γεννηθεί μετά το 1970, θα πρέπει να έχουν εμβολιασθεί με δύο δόσεις MMR, με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 4 εβδομάδων μεταξύ των δόσεων, εκτός αν υπάρχει αντένδειξη ή ιστορικό νόσου.
• Εμβόλιο ανεμευλογιάς (VAR). Συστήνεται σε όλους τους ενήλικες που γεννήθηκαν μετά το 1990 και δεν έχουν αποδεδειγμένη ανοσία στην ανεμευλογιά (προηγηθείσα νόσηση ή εμβολιασμό). Γι’ αυτό θα πρέπει να εμβολιάζονται με 2 δόσεις εμβολίου ανεμευλογιάς, εκτός και υπάρχει αντένδειξη.

Ποια είναι τα εμβόλια τα οποία προτείνονται για τους ενήλικες άνω των 60ετών στην Ελλάδα;

• Μια δόση του επικαιροποιημένου μονοδύναμου εμβολίου έναντι του κορωνοϊού (COVID-19) σε άτομα 60ετών και άνω καθώς και άτομα που ανήκουν ομάδες αυξημένου κινδύνου. Εάν κάποιος έχει νοσήσει από Covid-19, το ελάχιστο προτεινόμενο διάστημα για να κάνει το εμβόλιο είναι 3 μήνες.
• Εκτός από το εμβόλιο Covid-19 οι ενήλικες θα πρέπει να κάνουν τον ετήσιο αντιγριππικό εμβολιασμό.
• Το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα, είναι το αδρανοποιημένο ανασυνδυασμένο εμβόλιο (RΖV) (Shingrix) εμβόλιο το οποίο χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις με συνιστώμενο μεσοδιάστημα 2 μηνών, σε ενήλικες ηλικίας άνω 60 ετών.
• Κάθε δέκα έτη συνιστάται η επανάληψη της αναμνηστικής δόσης του αντιτετανικού εμβολίου.

Ποια είναι τα εμβόλια τα οποία προτείνονται για τους ενήλικες άνω των 65 ετών στην Ελλάδα;

Επιπλέον των ανωτέρω εμβολίων που αφορούν ενήλικες άνω των 60 προτείνονται:
• Άνω των 65 ετών προτείνεται το νέο εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου το συζευγμένο (PCV20) (Prevenar 20) το οποίο γίνεται εφ’απαξ. Εάν κάποιος έχει κάνει κάποια δόση από τα προηγούμενα εμβόλια (π.χ Prevenar 13, Pneumovax, Pneumo 23) θα πρέπει να επισκεφτεί τον ιατρό του για να δει αν θα χρειάζεται να κάνει συμπληρωματική δόση.
• Για τους ενήλικες άνω των 65ετών στον αντιγριππικό εμβολιασμό προτιμώνται τα ενισχυμένα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια QIV-HD (εμβόλιο υψηλής δόσης) και aQIV (εμβόλιο με ανοσοενισχυτικό) έναντι του συμβατικού εμβολίου γρίπης. Σε καμία περίπτωση ωστόσο δεν θα πρέπει να αναβάλλεται ο αντιγριπικός εμβολιασμός αν δεν υπάρχει διαθεσιμότητα του ανοσοενισχυμένου εμβολίου,
Ποια είναι τα εμβόλια τα οποία προτείνονται για τους ενήλικες άνω των 75ετών στην Ελλάδα;
• Eκτός των ανωτέρω για τους ενήλικες άνω των 75ετών προτείνεται μια δόση του εμβολίου έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) (Abrysvo, Arexvy). Το συγκεκριμένο εμβόλιο προτείνεται και σε άτομα ηλικίας 60 ως 74 ετών οι οποίοι επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα.

Σε ποιες περιπτώσεις θα πρέπει να εξετάζει κανείς αν πρέπει να κάνει επιπλέον εμβόλια;

• Οι ταξιδιώτες ανάλογα με τη χώρα του προορισμού και τις δραστηριότητες που έχουν προγραμματισθεί θα πρέπει να λάβουν συγκεκριμένα εμβόλια, τα οποία μπορεί να μην περιλαμβάνονται στο εμβολιαστικό πρόγραμμα της χώρας μας.
• Αν στο στενό οικογενειακό περιβάλλον κάποιου υπάρχει άτομο με ανοσοκαταστολή, άτομο το οποίο έχει μεταμοσχευθεί, βρέφος ή έγκυος, τότε θα πρέπει κανείς να είναι πλήρως εμβολιασμένος σύμφωνα με το Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού. Σε αυτή την περίπτωση ενδεχομένως θα πρέπει κάνει εμβόλια τα οποία δεν προβλέπονται από την ηλικία του αλλά είναι αναγκαία λόγω των ιδιαίτερων οικογενειακών συνθηκών.

Μπορούν κάποια εμβόλια να γίνουν την ίδια μέρα;

• Ναι κάποια εμβόλια μπορούν να χορηγηθούν την ίδια μέρα, σε διαφορετικά ανατομικά σημεία- ενέσεις. Ορισμένα εμβόλια δεν επιτρέπεται να χορηγούνται μαζί την ίδια μέρα. Συνήθως λόγο ανησυχιών για τοπικές αντιδράσεις, προτιμάται τα εμβόλια να απέχουν χρονικά μεταξύ τους.

Επίλογος

• Τα εμβόλια είναι σημαντικά για να παραμένουμε υγιείς, να προλαμβάνουμε τη νόσηση ή να περνάμε πιο ήπια τη νόσο. Είναι ίσως το πιο πετυχημένο προληπτικό μέτρο το οποίο έχει επιδράσει σημαντικά στην μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχουν αρκετές διαφοροποιήσεις στην χορήγηση εμβολίων ανά ηλικιακή ομάδα και ανά νόσο και ενδείξεις. Είναι σημαντικό σε κάθε περίπτωση να συμβουλεύεστε τον ιατρό σας.

Βιβλιογραφία

• ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΘΕΜΑ: «Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων 2024. Χρονοδιάγραμμα και Συστάσεις». Αθήνα, 7/3/2024 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ Δ/ΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΠΕΡΙΒAΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ Α΄
• ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΘΕΜΑ: «Τροποποίηση Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών Ενηλίκων 2024. Χρονοδιάγραμμα και Συστάσεις» Αθήνα, 22/8/2024 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ Δ/ΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΠΕΡΙΒAΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ Α΄